Η Κάλυμνος έχει μια μακραίωνη και πολυσήμαντη ιστορία. Η Κάλυμνος κατοικείται από τους χρόνους της νεολιθικής εποχής. Αρχαιότεροι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Κάρες οι οποίοι ήρθαν στη Κάλυμνο από την Μικρά Ασία στις αρχές της γεωμετρικής εποχής. Το αποδεικνύουν τα ερείπια με Καρικά χαρακτηριστικά στην αρχαία μητρόπολη του Κάστελλα, κοντά στα σημερινά Στημένια.Ίχνη τους βρίσκουμε σε σπήλαια(Αγ.Βαρβάρας,Δασκαλειό) καθώς και σε άλλες περιοχές (Τσιγγούρα, Εμπορειός).
Το 1150 – 850 π.Χ. το νησί κατοικήθηκε από τους Αιολείς και αργότερα από τους Δωριείς. Σημαντική απόδειξη είναι η σημερινή ονομασία ΔΑΜΟΣ και τα αξιόλογα ερείπια του Ιερού από το ναό του θεού Απόλλωνα. Επιγραφές που σώζονται σήμερα μαρτυρούν ότι οι Δωριείς κυριάρχησαν στο νησί με αρχηγό το Θεσσαλό, γιο του Ηρακλή και της Χαλκιόπης.
Ο Όμηρος την ονομάζει Καλύδνες και αναφέρει ότι συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο στέλνοντας μαζί με άλλα νησιά 30 πλοία με αρχηγούς Φείδιππο και τον Αντίφαντο Μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Διόδωρο), τέσσερα από τα πλοία του Αγαμέμνονα στο γυρισμό τους ναυάγησαν έξω από το νησί. Τα πληρώματά τους (Αργείοι και Επιδαύριοι) εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στο νησί και έχτισαν ένα οικισμό πάνω στο οροπέδιο του νησιού, που, σε ανάμνηση της μακρινής τους πατρίδας, ονομάστηκε Άργος. (Σήμερα στη θέση ΄Αργος βρίσκεται το αεροδρόμιο του νησιού). Για πολύ καιρό το Άργος υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού.
Το 1150 – 850 π.Χ. το νησί κατοικήθηκε από τους Αιολείς και αργότερα από τους Δωριείς. Σημαντική απόδειξη είναι η σημερινή ονομασία ΔΑΜΟΣ και τα αξιόλογα ερείπια του Ιερού από το ναό του θεού Απόλλωνα. Επιγραφές που σώζονται σήμερα μαρτυρούν ότι οι Δωριείς κυριάρχησαν στο νησί με αρχηγό το Θεσσαλό, γιο του Ηρακλή και της Χαλκιόπης.
Ο Όμηρος την ονομάζει Καλύδνες και αναφέρει ότι συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο στέλνοντας μαζί με άλλα νησιά 30 πλοία με αρχηγούς Φείδιππο και τον Αντίφαντο Μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Διόδωρο), τέσσερα από τα πλοία του Αγαμέμνονα στο γυρισμό τους ναυάγησαν έξω από το νησί. Τα πληρώματά τους (Αργείοι και Επιδαύριοι) εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στο νησί και έχτισαν ένα οικισμό πάνω στο οροπέδιο του νησιού, που, σε ανάμνηση της μακρινής τους πατρίδας, ονομάστηκε Άργος. (Σήμερα στη θέση ΄Αργος βρίσκεται το αεροδρόμιο του νησιού). Για πολύ καιρό το Άργος υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού.
Ο Απόλλωνας ήταν ο προστάτης θεός της Καλύμνου, ενώ το Ιερό του υπήρξε το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της, καθ' όλη την αρχαιότητα, από τις αρχές της 1ης π. Χ. χιλιετίας έως και τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Τον 6ο π. Χ. αιώνα η Κάλυμνος κόβει αργυρά νομίσματα, στα οποία εικονίζεται κεφάλι γενειοφόρου κρανοφόρου πολεμιστή στον εμπροσθότυπο και η λύρα του θεού Απόλλωνα στον οπισθότυπο. Κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων (αρχές 5ου π. Χ. αιώνα) το νησί τελεί υπό την κατοχή των Περσών και της βασίλισσας Αρτεμισίας της πρεσβύτερης.Απελευθερώνεται το 477 π.Χ., γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, μαζί με τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, την Κω και τη Ρόδο και πληρώνει φόρο στο ταμείο της συμμαχίας που βρίσκεται στη Δήλο.Στον Πελοποννησιακό πόλεμο δε φαίνεται να παίρνει μέρος, αφού ο Θουκυδίδης δεν την αναφέρει καθόλου ανάμεσα σε άλλα νησιά. Το 357 π.Χ. η Κάλυμνος παύει να είναι ελεύθερη. Υποτάσσεται στην εξουσία του βασιλιά της Αλικαρνασσού Μαύσωλου. Μετά από 15 χρόνια περίπου, η Κάλυμνος επαναστατεί, αποκτά την ελευθερία της και ξαναγίνεται σύμμαχος των Αθηναίων.
Κατά τον 3ο π. Χ. αιώνα η Κάλυμνος κόβει αργυρά και χάλκινα νομίσματα, τα οποία φέρουν στον εμπροσθότυπο κεφάλι αγένειου κρανοφόρου πολεμιστή και στον οπισθότυπο κιθάρα. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους το νησί συχνά εμπλέκεται στους εξοντωτικούς αγώνες ανάμεσα στους διαδόχους του Αλεξάνδρου, λόγω της γεωγραφικής θέσης του.Την εποχή αυτή μάλιστα οικοδομούνται σε διάφορα σημεία της Καλύμνου οχυρά και φυλακεία, για την προστασία των κατοίκων, λόγω των ασταθών κοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής. Στα τέλη του 3ου π. χ. αιώνα η Κάλυμνος και η γειτονική νήσος Κως συνενώνονται υπό το κοινό πολιτειακό καθεστώς της Ομοπολιτείας. Η Κάλυμνος υποτάχθηκε στους Ρωμαίους το 44 π.Χ. Έχοντας όμως στηρίξει τη Ρώμη στους Μυθριδατικούς πολέμους, είχε κάποια προνόμια.Κατά την περίοδο της ρωμαιοκρατίας η Κάλυμνος ανήκει στην Επαρχία των Νήσων.
Τα 496 μ.Χ. υπάγεται στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία,κατά τον 5ο και 6ο μ.χ. αιώνα η Χριστιανική θρησκεία καθιερώνεται ως επίσημη θρησκεία και στο νησί ανεγείρονται παλαιοχριστιανικοί ναοί. Στη θέση του Ναού του Απόλλωνα και χρησιμοποιώντας τα ίδια μάρμαρα, κατασκευάστηκε ο ναός του "Χριστού της Ιερουσαλήμ". Σύμφωνα με τη τοπική παράδοση ο ναός κτίστηκε από την Αγία Ελένη, κατά την επιστροφή της από τα Ιεροσόλυμα μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού. Άλλοι παλαιοχριστιανικοί ναοί είναι η Βασιλική του Αγίου Ιωάννη στο Μελιτσάχα, ο Ταξιάρχης στο Βαθύ.Ο ισχυρός σεισμός του έτους 554 μ.Χ., πέρα από τις άλλες καταστροφές, προκάλεσε καταβύθιση της περιοχής ανάμεσα στην Κάλυμνο και την Τέλενδο, η οποία και διαμορφώθηκε τελικά σε νησί.
Η ειρήνη που βασίλευε στην Ανατολή διασαλεύεται καθώς επικίνδυνοι εχθροί εμφανίζονται στην περιοχή της Μ.Ασίας τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Πέρσες και Άραβες προξενούν καταστροφές και λεηλασίες στα νησιά του Αιγαίου.Στην Κάλυμνο ο φόβος των θαλάσσιων επιδρομών οδηγεί στην εγκατάλειψη των παραθαλάσσιων οικισμών. Οι πληθυσμοί του νησιού μετακομίζουν σε δύσβατους και δυσπρόσιτους χώρους όπου δημιουργούν νέους περιτειχισμένους οικισμούς.Τέτοιους συναντάμε στον Άγ. Κωνσταντίνο στην Τέλενδο, στη Γαλατιανή (Σκάλια), στο Βαθύ και το μικρό φρούριο στο Καστέλλι.
Κατά τον 10ο αιώνα μ.χ δημιουργείται ο σημαντικοτέρος οικισμός, κοντά στη σημερινή Χώρα, περικλειόμενος από κάστρο, το λεγόμενο Πέρα Κάστρο ή Κάστρο του Χωριού, που βρισκόταν σ' ένα πελώριο βράχο, στο κέντρο της πιο εύφορης κοιλάδας της Καλύμνου. Το 1207 η Κάλυμνος καταλήφθηκε από τους Γενουάτες και το 1257 από τους Ενετούς. Το 1278 η Κάλυμνος με το Κάστρο της επανέρχεται και πάλι στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, τότε που αυτοκράτορας ήταν ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος.
Στα τέλη του 13ου αιώνα η Κάλυμνος δέχεται επιδρομές από Γενοβέζους και Ενετούς πειρατές. Το 1303 οι αδερφοί Ζαχαρία, ανιψιοί του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, άρχοντες της Φώκαιας, κατέλαβαν την Κάλυμνο και όλα τα κάστρα της. Το 1306 το Κάστρο της Χώρας παραχωρήθηκε στο Γενοβέζο κουρσάρο VIGNOLO DE VIGNOLI από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο για υπηρεσίες που του πρόσφερε . Το 1309 το Κάστρο περιήλθε στην κυριαρχία του τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη από τη Μάλτα. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν σημαντικές επιδιορθώσεις και η οχύρωση του Κάστρου ενισχύθηκε και βελτιώθηκε αρκετά, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τουρκικό κίνδυνο, που ολοένα πλησίαζε. Το 1444 είκοσι χιλιάδες Σαρακηνοί ξεχύνονται εναντίον του νησιού, λεηλατούν και σφάζουν όσους κατοίκους βρίσκονται έξω από το Κάστρο. Τον ίδιο χρόνο γίνεται και η μεγάλη και ανελέητη σφαγή της Βυζαντινής κωμόπολης της Ρίνας (στο Βαθύ). Λίγοι από αυτούς μόνο σώθηκαν καταφεύγοντας στο απόρθητο αυτό κάστρο. Από το 1454 μέχρι το 1522 οι Τούρκοι πραγματοποίησαν περισσότερες από 30 επιδρομές, λεηλατώντας και καταστρέφοντας το νησί, αλλά χωρίς να μπορέσουν να κυριέψουν το Μεγάλο Κάστρο της Χώρας. Στο διάστημα αυτό, επίσης, και συγκεκριμένα το 1495, έγινε ισχυρός σεισμός και προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές και καταστροφές στο Κάστρο, που επιδιορθώθηκαν αμέσως. Το 1523 η Κάλυμνος, μετά την παράδοση της Ρόδου και της Κω, παραδίδεται στους Τούρκους. Όμως διατηρείται σχεδόν αυτόνομη και σε συνδυασμό με το φτωχό έδαφος δεν κατοικείται από Τούρκους.
Η ειρήνη που βασίλευε στην Ανατολή διασαλεύεται καθώς επικίνδυνοι εχθροί εμφανίζονται στην περιοχή της Μ.Ασίας τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Πέρσες και Άραβες προξενούν καταστροφές και λεηλασίες στα νησιά του Αιγαίου.Στην Κάλυμνο ο φόβος των θαλάσσιων επιδρομών οδηγεί στην εγκατάλειψη των παραθαλάσσιων οικισμών. Οι πληθυσμοί του νησιού μετακομίζουν σε δύσβατους και δυσπρόσιτους χώρους όπου δημιουργούν νέους περιτειχισμένους οικισμούς.Τέτοιους συναντάμε στον Άγ. Κωνσταντίνο στην Τέλενδο, στη Γαλατιανή (Σκάλια), στο Βαθύ και το μικρό φρούριο στο Καστέλλι.
Κατά τον 10ο αιώνα μ.χ δημιουργείται ο σημαντικοτέρος οικισμός, κοντά στη σημερινή Χώρα, περικλειόμενος από κάστρο, το λεγόμενο Πέρα Κάστρο ή Κάστρο του Χωριού, που βρισκόταν σ' ένα πελώριο βράχο, στο κέντρο της πιο εύφορης κοιλάδας της Καλύμνου. Το 1207 η Κάλυμνος καταλήφθηκε από τους Γενουάτες και το 1257 από τους Ενετούς. Το 1278 η Κάλυμνος με το Κάστρο της επανέρχεται και πάλι στη Βυζαντινή αυτοκρατορία, τότε που αυτοκράτορας ήταν ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος.
Στα τέλη του 13ου αιώνα η Κάλυμνος δέχεται επιδρομές από Γενοβέζους και Ενετούς πειρατές. Το 1303 οι αδερφοί Ζαχαρία, ανιψιοί του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου, άρχοντες της Φώκαιας, κατέλαβαν την Κάλυμνο και όλα τα κάστρα της. Το 1306 το Κάστρο της Χώρας παραχωρήθηκε στο Γενοβέζο κουρσάρο VIGNOLO DE VIGNOLI από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο για υπηρεσίες που του πρόσφερε . Το 1309 το Κάστρο περιήλθε στην κυριαρχία του τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη από τη Μάλτα. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν σημαντικές επιδιορθώσεις και η οχύρωση του Κάστρου ενισχύθηκε και βελτιώθηκε αρκετά, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τουρκικό κίνδυνο, που ολοένα πλησίαζε. Το 1444 είκοσι χιλιάδες Σαρακηνοί ξεχύνονται εναντίον του νησιού, λεηλατούν και σφάζουν όσους κατοίκους βρίσκονται έξω από το Κάστρο. Τον ίδιο χρόνο γίνεται και η μεγάλη και ανελέητη σφαγή της Βυζαντινής κωμόπολης της Ρίνας (στο Βαθύ). Λίγοι από αυτούς μόνο σώθηκαν καταφεύγοντας στο απόρθητο αυτό κάστρο. Από το 1454 μέχρι το 1522 οι Τούρκοι πραγματοποίησαν περισσότερες από 30 επιδρομές, λεηλατώντας και καταστρέφοντας το νησί, αλλά χωρίς να μπορέσουν να κυριέψουν το Μεγάλο Κάστρο της Χώρας. Στο διάστημα αυτό, επίσης, και συγκεκριμένα το 1495, έγινε ισχυρός σεισμός και προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές και καταστροφές στο Κάστρο, που επιδιορθώθηκαν αμέσως. Το 1523 η Κάλυμνος, μετά την παράδοση της Ρόδου και της Κω, παραδίδεται στους Τούρκους. Όμως διατηρείται σχεδόν αυτόνομη και σε συνδυασμό με το φτωχό έδαφος δεν κατοικείται από Τούρκους.
Με την κυριαρχία των Οθωμανών στο Αιγαίο, οι επιδρομές μειώνονται και οι κάτοικοι κατεβαίνουν σιγά-σιγά από το Κάστρο και κατοικούν τη γύρω περιοχή. Κύρια απασχόλησή τους η γεωργία και εμφανίζονται δειλά τα πρώτα μικρά καϊκια σφουγγαριών. Μέσα στο Κάστρο έμειναν οι Καλύμνιοι μέχρι το 1750. Έβγαιναν μόνο για να καλλιεργήσουν τη λιγοστή γη τους ή για να βοσκήσουν τα ζώα τους. Μετά το 1750, όταν έπαψαν οι πειρατικές επιδρομές, οι κάτοικοι του Κάστρου άρχισαν να κτίζουν σιγά-σιγά νέα σπίτια κάτω από αυτό και να φτιάχνουν τους πρώτους συνοικισμούς: Θένια, Κοκχαλαριά, Γιακχά, Βαθύ και Στημένια. Σε 50 περίπου χρόνια το Κάστρο είχε αδειάσει ενώ η Χώρα άρχισε να ακμάζει με γρήγορους ρυθμούς και ο κόσμος άρχισε να απλώνεται και πάλι σε όλο το νησί.Η Χώρα αποτέλεσε την πρωτεύουσα του νησιού κατά το 18ο και 19ο αιώνα. Μετά το 1850 άρχισε να χτίζεται η Πόθια, η οποία έμελλε να γίνει και η νέα πρωτεύουσα του νησιού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου